Aaf Verkade

Aaf Verkade is amateurbioloog en advisieur stadsgrachten in Leiden.

Daarnaast is zij projectleider van het KNNV Project Vissenmonitoring als onderdeel van Onder water in Leiden (OWL). Steeds meer wijken leren bewoners dieper kijken en ‘hun water’ op waarde schatten

Onder water in Leiden begon als een bewonersinitatief in 2009 met het ophangen van kattenklimtouwen zodat katten uit het grachtwater kunnen klimmen. De beste manier om te kijken of deze touwen nog degelijk vastzaten was vanuit het water, waarbij Aaf snorkelend ook inventariseerde waar grofvuil op de bodem lag. Tijdens gezamenlijke opschoonacties werd dit grofvuil opgeruimd door de bewoners. Als spin-off werden zij ook opgeleid om vissoorten in de grachten te leren herkennen en ze methodisch te tellen. OWL houdt zich als bewonersinitatief, dankzij deze educatieve elementen en verduurzamingen automatisch met meerdere SDG doelen bezig.

Zo ligt er allerlei herbruikbaars in de Leidse wateren; van servies tot vistuig. Hoewel Onder water in Leiden als sinds 2011 bezig is met de opschoonacties, is het volgens Aaf nu beter om het grofvuil te laten liggen. “Wat er nu nog ligt moet je als onderwaterrif beschouwen” zegt ze, het is onderdeel van de natuur geworden. Met speciale toestemming kan Aaf al snorkelend het onderwaterleven bestuderen, of eventueel een gevallen sleutelbos van een voorbijganger opduiken.

“Ik kan lyrisch worden over de combinatie afval en vissen”, vertelt Aaf, “een lege broodzak, die voorbij zwemt met een zeelt erin vanwege de laatste kruimeltjes. Een joekel van een wolhandkrab op een roestend kinderfietsje. Oh, wat een feest. Mooier dan dát kan het niet worden!”
Recent ligt de nadruk tijdens het onderzoek vooral op avondsnorkelen en zaklampvissen, omdat dán juist heel andere soorten tevoorschijn komen. Dit jaar volgt hopelijk een aanpassing in haar gedoogbesluit, zodat ze ook ’s nachts mag snorkelmonitoren. Vanwege het minimale bootverkeer is dat bovendien een stuk veiliger dan overdag.

“Bewoners onderzoeken bewoners” luidt de leus voor het monitoren op de site van OWL. Tot op heden zijn er 23 verschillende vissoorten en vier krabben-en kreeftsoorten aangetroffen in de Leidse wateren. Ook zijn er al vier soorten moerasschildpadden gezien. Bij het vissenmonitoren is vooral de jeugd erg actief: er is op de site van OWL speciaal een informatiepagina voor spreekbeurten. Aaf is erg enthousiast over het motiveren van jonge leerlingen. Zo geeft ze deze boodschap mee als ze kinderen onderwijst over de grachtenbewoners: “Volg altijd je hart. Als iets even niet lukt, dan neem je een omweg of ga je onderlangs. Durf buiten de lijntjes te kleuren.” Dit is niet vreemd voor Aaf, aangezien zij ook haar eigen weg heeft gevonden als zelfbenoemd advisieur stadsgrachten. Een inspirerend voorbeeld voor iedereen, ook buiten de grachten van Leiden.