Leonard Burtscher

Leonard is astronoom en doet onderzoek naar hoe grote zwarte gaten hun ‘voedsel’ krijgen. Daarbij verliest hij onze aarde niet uit het oog. Hij zet zich onder andere in voor Astronomers for Planet Earth.

Hoe en wanneer ben jij op het pad, Astronomers for Planet Earth, terecht gekomen?

Het begon allemaal gedurende de zomer van 2019 bij het jaarlijks congres van de European Astronomical Society in Lyon, Frankrijk. Er was een hittegolf en het was dus bloedheet in de universitaire gebouwen waar de conferentie plaatsvond. Samen met mijn collega’s begon ik te discussiëren en wij vroegen ons af of deze hitte in de toekomst misschien wel het nieuwe ‘normaal’ zou worden. Wij stelde onszelf de vraag of wij, sterrenkundigen, eigenlijk deel van het probleem of deel van de oplossing van het klimaatprobleem willen zijn. Wij, als sterrenkundigen, reizen rond de wereld, gebruiken ontzettend veel energie voor observatoria en supercomputers. Ook wij zijn medeverantwoordelijk voor de opwarming van de aarde. 

Deze vraag was voor mij en enkele Europese collega’s, de aanzet om “Astronomers for Future” te beginnen. Kort daarna hoorden wij dat er een vergelijkbaar initiatief was gelanceerd vanuit de VS, “Astronomers for Planet Earth” en besloten daarom om samen te gaan onder één naam. Als “Astronomers for Planet Earth” willen wij, samen met onze collega’s, ervoor zorgen dat de sterrenkunde duurzaam wordt: minder vliegen, groene stroom, minder afval bij vergadering en dergelijke. Wij vinden het belangrijk dat wij niet alleen praten, maar zelf ook doen wat wij zeggen. Daarnaast, en dat is misschien wel het belangrijkste deel van ons werk, willen wij met ons initiatief laten zien hoe bijzonder de aarde is.

Als je naar de aarde kijkt vanuit het heelal, dan zie je dat de aarde maar één “Pale Blue Dot” is; een klein puntje in het blijkbaar oneindig grote niks van het heelal. Ik denk dat je met dit perspectief onmiddellijk moet begrijpen hoe bijzonder en hoe eenmalig deze aarde voor ons mensen is. 

Wij weten wat wij moeten doen om de klimaat-, en biodiversiteitscrisis op te lossen, maar dit doen wij niet. Waarom niet? Omdat we denken dat dit vast wel goed komt. Maar wat als het niet goed komt? Wat dan?…

Wij kennen geen andere aarde zoals deze, wij hebben er maar één. Wij moeten zuiniger en duurzamer omgaan met onze aarde. Er is geen andere optie. Ik denk dat deze houding: “er is geen alternatief om de wereld te “redden”,  duidelijk gemaakt kan worden met behulp van het sterrenkundig perspectief op de aarde.

Wie inspireert jou, en waarom?

Ik vind inspiratie in mensen die doen wat ze doen om een groter doel te bereiken en dus niet alleen om zelf meer macht, geld of prestige te krijgen. Een voorbeeld hiervan is Carl Sagan. Het was Carl Sagan’s die initieerde om de “Pale Blue Dot” foto te nemen; een foto van de aarde met de grote uitgestrektheid van het heelal als achtergrond. Hij was ook erg actief om onzin als onzin te benoemen; hij was een moderne filosoof van de verlichting. Ook vind ik het zeer inspirerend wat Greta Thunberg, en zo veel andere jonge mensen overal in de wereld doen voor het klimaat. Dit neemt soms behoorlijke persoonlijke risico’s met zich mee, bijvoorbeeld bij meisjes die voor het klimaat staken in Nigeria! Dat moet des te meer reden voor ons zijn, om in het rijke, democratische Europa sneller tot actie te komen!

Aan wie zou jij nog graag een vraag willen stellen en welke vraag zou dit dan zijn?

Ik zou graag een vraag willen stellen aan de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Zij is natuurkundige en is één van de machtigste mensen van Europa. Zij begrijpt heel goed wat de klimaatcrisis is en wat wij eigenlijk zouden moeten doen. Toch doet zij dit niet, de Duitse kolencentrales zullen namelijk nog veel te lang lopen, tot 2038! Waarom? Hoe kan zij goed slapen terwijl zij weet dat zij veel meer had kunnen doen? 

Wat wil je de mensen vandaag de dag meegeven, welk advies zou je hen willen geven?

Als anderen graag iets voor het klimaat willen doen, dan zou ik ze willen adviseren om bij zichzelf te beginnen. Daarnaast is het belangrijk om met anderen erover te praten. Niks is belangrijker dan dat we met z’n allen tot de conclusie komen dat verandering nu en snel nodig is. Schrijf een brief aan lokale, nationale of Europese politici, neem deel aan een klimaatmars of aan een actie van een klimaatgroep zoals Extinction Rebellion. En blijf vooral praten over de klimaatcrisis met je vrienden en familie. Wees daarbij optimistisch, want deze crisis kunnen we oplossen. We moeten het maar doen!

Ik kijk zelf eigenlijk meestal optimistisch naar de toekomst. Technische veranderingen maken groene energie nu goedkoper dan fossiele energie, meer en meer mensen pakken de fiets en de trein in plaats van hun eigen auto en er is een (langzame) trend naar verbetering bij de houding van dieren. Ik denk wel dat deze transitie sneller moet gebeuren en dat kan ook, als wij het maar willen. Ik vrees dat de schaar tussen arm en rijk verder opengaat, dat we nog meer miljardairs zullen krijgen en deze te veel (meestal egoïstisch) invloed hebben. Ik vrees niet voor de toekomst van techniek (bijvoorbeeld AI of robots) — ik denk dat deze een grote hulp voor mensen kunnen zijn, als we ze dan maar goed inzetten.

Mijn droom is dat er met de nieuwe regering in de VS een wereldwijde beweging komt in de verduurzaming van ons bestaan. Dat de Europese Green Deal een échte groene deal wordt en dat dat niet alleen zo heet. Dat we over 10-20 jaren in groene, mooie steden leven, met veel minder auto’s, veel meer bomen en ruimte voor mensen. Dat we tegelijkertijd ook een einde kunnen maken aan het turbokapitalisme en meer waarde zien in een goede omgang met mensen en de natuur. De toekomst zou zo mooi kunnen zijn. Het is echt alleen aan ons om het te doen!